Wokół nas są różni ludzie – z różnych krajów, w różnym wieku, o różnym stopniu sprawności. Każdy jest wartościowym człowiekiem, z którym warto porozmawiać, którego warto poznać, któremu warto pomóc. Pomaganie innym wymaga jednak empatii i uważności, tylko wtedy rzeczywiście przynosi komuś korzyści. Podczas warsztatu dzieci poznają historię światozmieniaczki z niepełnosprawnością, spróbują postawić się w jej sytuacji i wspólnie zastanowią się, jak zmieniać świat i pomagać – skutecznie, z troską i uważnością.
Autorka: Anna Książek
Cele główne
Zwiększenie wrażliwości uczestników i uczestniczek na drugiego człowieka, wskazanie pracy z osobami w trudniejszej niż nasza sytuacji jako jednego z obszarów zmieniania świata.
Cele szczegółowe
Podczas warsztatu uczestnicy i uczestniczki:
Poznają pojęcia oraz ćwiczą empatię i uważność.
Uczą się dostrzegać inne osoby, szczególnie te, które borykają się z wykluczeniem lub innego rodzaju trudnościami.
Przekonują się, że niepełnosprawność nie oznacza tylko ograniczeń i że osoby z niepełnosprawnościami robią ważne i piękne rzeczy (doświadczają świata inaczej niż my, ale to nie znaczy, że gorzej).
Zastanawiają się, co to znaczy „mądre pomaganie”.
1. Rozpoczęcie spotkania okrzykiem:
To prawda znana od wielu lat,
dzieci na lepsze zmieniają świat.
Zmieniają świat daleki i bliski,
światozmieniacze – dzieci wszystkie.
2. Gawęda
Przeczytaj uczestnikom i uczestniczkom trzeci list od podróżników:
Drodzy i drogie!
Tym razem opowiemy Wam o niezwykłej światozmieniaczce – Japonce Yoshi. Yoshi straciła wzrok, gdy była małym dzieckiem, ale to zupełnie nie przeszkadza jej w zmienianiu świata na lepsze! Yoshi założyła w Tajlandii Mobilną Bibliotekę. Zawozi książki dzieciom i dorosłym, którzy z różnych powodów sami nie mogą przyjść, aby je wypożyczyć. Niektórzy żyją w odległych wioskach. Inni to osoby chore lub z różnego rodzaju niepełnosprawnościami, które uniemożliwiają im wychodzenie z domu.
Yoshi razem ze swoimi pracownicami zawozi im książki, czasem też zostaje na dłużej, by z nimi porozmawiać i wysłuchać, czego potrzebują. Każda osoba oczekuje czegoś innego, dlatego tak ważne jest pytanie każdej z nich o jej potrzeby. Yoshi słucha z uwagą, bo wie, jak to jest, kiedy się potrzebuje pomocy. Jej też kiedyś było bardzo trudno. Nie dość, że jest niewidoma, to jeszcze przyjechała do Tajlandii z innego kraju – z Japonii. Musiało minąć dużo czasu, żeby mieszkańcy małej wioski w Tajlandii zaakceptowali Yoshi, teraz jednak wszyscy ją bardzo lubią i cenią jako światozmieniaczkę. Yoshi udowodniła, że każdy może zmieniać świat!
Pozdrawiamy Was z Tajlandii.
Anna i Andrea
Dłuższa historia Yoshi, zatytułowana „Widzieć więcej”, znajduje się tutaj.
Zapytaj dzieci, co sądzą o pracy Yoshi. Jak im się wydaje, jak to jest być osobą niewidomą? Porozmawiajcie o tym. Upewnij się też, że dzieci wiedzą, gdzie leżą Tajlandia i Japonia (wskażcie kraje na mapie świata) oraz rozumieją występujące w tekście pojęcia (np. mobilna biblioteka, osoba z niepełnosprawnością).
Światozmieniaczka Yoshi podczas zajęć w przedszkolu w górskiej wiosce w Tajlandii. Dzięki zorganizowanym przez Yoshi przedszkolom najmłodsi mieszkańcy odległych wiosek mogą się przygotować do nauki w państwowych szkołach, np. nauczyć języka tajskiego (w swoim środowisku posługują się tylko lokalnymi dialektami).
3. Ćwiczenia
Wykonajcie ćwiczenia, które pomogą dzieciom zrozumieć sytuację osoby z niepełnosprawnością.
Ćwiczenie 1. Uczestnicy i uczestniczki dobierają się w pary. Jedna osoba ma zawiązane oczy, druga podaje jej różne przedmioty. Zadaniem osoby z zawiązanymi oczami jest dokładne zbadanie tych przedmiotów dotykiem i odgadnięcie, co to jest. Następnie dzieci zamieniają się w parach rolami.
Ćwiczenie 2. W kolejnym ćwiczeniu również jedna osoba ma zawiązane oczy, a druga zostaje jej przewodnikiem. Zadaniem przewodnika jest oprowadzenie koleżanki lub kolegi po sali i – jeśli to możliwe – na zewnątrz. Osoba z zawiązanymi oczami postępuje jak badacz, odkrywa świat z innej perspektywy. Stara się go poznać i zrozumieć wszystkimi zmysłami poza wzrokiem. Ćwiczenie należy wykonywać powoli i dokładnie. Pozwól dzieciom odkryć strukturę rzeczy, przekonać się, co się czuje, spacerując w ciemności i korzystając z czyjegoś wsparcia. Po kilku minutach uczestnicy i uczestniczki zamieniają się w parach rolami.
Podsumowując wykonanie ćwiczenia, zapytaj dzieci, jak się czuły, chodząc z zamkniętymi oczami. Czy odkryły coś, z czego nie zdawały sobie wcześniej sprawy? Jakie emocje im towarzyszyły? Zwróć uwagę na to, że pojawiają się różne emocje i wrażenia. Poszczególne osoby w takiej samej sytuacji często czują się inaczej. Porównajcie swoje odczucia z teoretyczną rozmową o tym, jak mogą czuć się osoby niewidome, która miała miejsce na początku spotkania.
4. Gawęda-rozmowa
Zapytaj też uczestników i uczestniczki, jak się czuły w roli przewodników. Podkreśl, że przewodnik musi być bardzo uważny (poproś dzieci, by wyjaśniły, co to znaczy, koryguj ich wypowiedzi), by odpowiednio zadbać o osobę, którą prowadzi. Wyjaśnij dzieciom, że uważność jest bardzo potrzebna światozmieniaczom.
Ważnym elementem dobrego pomagania jest też empatia. Czasem mówi się, że empatia to wejście w czyjeś buty. Dzieci przed chwilą weszły w buty osoby niewidomej, ale czy to znaczy, że już na pewno wiedzą, co taka osoba czuje i czego potrzebuje? Ćwiczenia z pewnością pomogły poznać odczucia osoby niewidomej, ale to jeszcze nie wszystko. Dzieci miały przecież różne wrażenia po tym ćwiczeniu. Tak samo może być z osobami niewidomymi i innymi potrzebującymi pomocy. Każda z nich może czuć coś innego i czegoś innego potrzebować.
Zapytaj uczestników i uczestniczki, kto jeszcze może potrzebować naszej pomocy. Może osoby z innymi niepełnosprawnościami lub osoby starsze? A może mieszkające w Polsce osoby pochodzące z innych krajów, które nie znają języka polskiego?
Podsumowując rozmowę, zastanówcie się, co jest ważne podczas pomagania. Kiedy pomaganie jest dobre? Sformułujcie kilka zasad dobrego pomagania. Koniecznie podkreślcie, że trzeba upewnić się (zapytać), czy osoba, której zamierzacie udzielić pomocy, rzeczywiście jej oczekuje i jaka pomoc jest jej potrzebna. Pamiętajcie o empatii i uważności.
Przykładowe zasady dobrego pomagania:
Rozglądaj się, aby zauważyć osoby, którym trzeba pomóc.
Pytaj, jaka pomoc jest potrzebna.
Zastanów się, co czuje osoba, której pomagasz.
Sprawdź, co zmieniło się dzięki twojej pomocy.
5. Praca plastyczna
Podzielcie się na kilkuosobowe grupy. Na podstawie zapisanych wcześniej zasad dobrego pomagania wykonajcie rysunkowy poradnik. Każda grupa może zilustrować inną zasadę.
6. Teatr
Wymieńcie się wykonanymi ilustracjami przedstawiającymi zasady dobrego pomagania, tak by każda grupa miała zasadę inną niż ta, którą sama przedstawiła na rysunku. Grupy przygotowują scenki, w których pokazują sytuacje pomagania – zgodnie z zasadą, którą otrzymały narysowaną na kartce. Zadbaj, aby grupy odegrały różne sytuacje, np. z osobami z niepełnosprawnościami, osobami starszymi, osobami pochodzącymi z innych krajów. Po każdej zaprezentowanej scence zastanówcie się wspólnie, czy to był rzeczywiście przykład dobrego pomagania. Pomóż dzieciom wyjaśnić, dlaczego tak lub dlaczego nie.
7. Podsumowanie
Poproś, aby dzieci podzieliły się z koleżankami i kolegami z grupy swoimi doświadczeniami związanymi z udzielaniem pomocy (kiedy one komuś pomogły lub ktoś pomógł im).
8. Zadanie domowe
Niech każdy uczestnik i uczestniczka uważnie i z empatią obserwuje swoje otoczenie. Kto może potrzebować pomocy? Poproś, aby każde dziecko w mądry sposób pomogło jednej osobie.
9. Zakończenie spotkania przyjętym okrzykiem
To prawda znana od wielu lat,
dzieci na lepsze zmieniają świat.
Zmieniają świat daleki i bliski,
światozmieniacze – dzieci wszystkie.
Inne zadania, które grupa może zrealizować:
Zapytajcie pięć wybranych osób o to, czym dla nich jest empatia.
Rozejrzyjcie się wokół i zastanówcie się, co w waszym otoczeniu sprawia, że osoby z różnymi niepełnosprawnościami napotykają trudności w codziennym życiu. Czy możecie przynajmniej w niektórych z tych przypadków okazać mądrą pomoc? Jeśli tak – zróbcie to!
Widzisz jakiś błąd w tekście? Chcesz nas wesprzeć tłumacząc scenariusze i historie na różne języki? Skontaktuj się z nami! Wciąż szukamy wolontariuszy i wolontariuszek, którzy chcą pomóc nam w tłumaczeniach na wszelkie języki. Zmieniajmy wspólnie świat na lepsze! --> hello@exchangetheworld.info
Więcej historii światozmieniaczy i światozmieniaczek: exchangetheworld.info
Materiały opublikowane na Changemaker Tool Kit i ExChange The World są udostępniane na licencji creative commons (BY-NC), możesz więc z nich korzystać do woli! Pamiętaj proszę o podaniu źródła i autora/ki. Jeśli używasz wypracowanych przez nas materiałów do celów komercyjnych, podziel się z nami 10% Twojego zysku. Pozwoli nam to dalej rozwijać projekt i tworzyć kolejne materiały edukacyjne. Możesz to zrobić wspierając naszą akcję crowdfundingową (https://zrzutka.pl/pmcpkg) lub kontaktując się z nami bezpośrednio, zwłaszcza jeśli potrzebujesz faktury (anna@exchangetheworld.info).