Jednym z najważniejszych zadań, jakie mamy do wypełnienia jako ludzie, jest pozostawienie świata lepszym, niż go zastaliśmy. Warto już od najmłodszych lat zaszczepiać w dzieciach chęć czynienia dobra i dawać im poczucie sprawstwa oraz przekonanie, że mogą i potrafią zmieniać świat. Poniższy warsztat ma za zadanie zainteresować dzieci tematem i wyjaśnić podstawowe pojęcia z nim związane, przede wszystkim termin „światozmieniacz”, który jest dla nas odpowiednikiem angielskiego słowa „changemaker”.
Autorka: Anna Książek
Cele główne
Zapoznanie uczestników i uczestniczek z pojęciem „światozmieniacz” i celem aktywności światozmieniaczy.
Cele szczegółowe
Podczas warsztatu uczestnicy i uczestniczki:
Utrwalą podstawowe informacje na temat rozmieszczenia różnych państw na świecie.
Zainteresują się tematem zmieniania świata.
Przyjrzą się znaczeniu słowa „zmiana”.
Poznają przykłady światozmieniaczy.
Spróbują określić, jakie cechy i umiejętności są potrzebne światozmieniaczom.
Poszukają inspiracji do podjęcia własnych działań.
1. Gawęda
Przeczytaj głośno list, który dzieci dostały od podróżników:
Witajcie!
Jesteśmy Ania i Andrea, Polka i Włoch. Podróżujemy razem dookoła świata, zwiedzamy kontynenty i kraje, często zupełnie inne niż nasz. Podziwiamy piękne zabytki, spędzamy czas na łonie natury, w dżungli i nad morzem, przede wszystkim jednak spotykamy się z różnymi ludźmi, dziećmi i dorosłymi. Ich życie wygląda zupełnie inaczej niż nasze, w Europie.
Z przyjemnością i ogromną ciekawością poznajemy mieszkańców różnych krajów, rozmawiamy z nimi, dowiadujemy się, jak wygląda ich dzień – gdzie pracują, co jedzą, czego się uczą. Bardzo lubimy podróżować, choć im dłużej jesteśmy w drodze, tym wyraźniej widzimy, że na świecie jest dużo rzeczy, które wymagają zmiany. Wiele dzieci nie ma odpowiedniego mieszkania, nie może chodzić do szkoły, a dorośli często są smutni i samotni. I do tego jeszcze zagrożona przyroda, tyle jest śmieci i zanieczyszczeń!
Na szczęście spotykamy na swojej drodze wspaniałych ludzi, którzy chcą coś zrobić, żeby rozwiązać te problemy. Nazywamy ich światozmieniaczami. Nie zmieniają od razu całego świata, ale zaczynają od swojego najbliższego otoczenia – i to jest najważniejsze.
Światozmieniacze są tak interesujący, że postanowiliśmy ich historie opowiadać innym. Kilka takich historii chcemy opowiedzieć też Wam. Najpierw jednak musicie dobrze zrozumieć, kim jest światozmieniacz, a potem wspólnie zdecydować, czy wy także chcecie zostać światozmieniaczami.
Trzymamy za Was kciuki i mamy nadzieję, że zechcecie wysłuchać naszych opowieści i razem z nami zmieniać świat!
Anna i Andrea
Więcej o podróżach Anny i Andrei można przeczytać na stronie: exchangetheworld.info.
2. Gra
Słowo „światozmieniacz” składa się z dwóch części. Poproś, aby dzieci je wskazały. Przekonają się wtedy, że pierwsza z nich pochodzi od słowa „świat”. Zapytaj, co uczestnicy i uczestniczki wiedzą o świecie. Jakie znają kontynenty? Wskażcie je wspólnie na dużej mapie. Uzupełniaj i koryguj odpowiedzi.
Powieś na ścianach sali, , w pewnej odległości od siebie, kartki z nazwami kontynentów: Afryka, Azja, Europa, Ameryka Północna, Ameryka Południowa i Australia. Możesz także zaznaczyć (np. sznurkiem, wstążką, bibułą) obszar ściany, który należy do danego kontynentu. Kiedy kartki z nazwami kontynentów będą już rozmieszczone, wymień nazwę państwa, np. Francji. Zadaniem dzieci jest jak najszybsze dotknięcie fragmentu ściany z nazwą kontynentu, na którym leży Francja. Powtórz ćwiczenie kilka razy, wymieniając kraje położone na różnych kontynentach.
Następnie wróćcie do mapy świata. Zapytaj uczestników i uczestniczki, ile państw znajduje się na świecie. Ile na poszczególnych kontynentach? Poproś, aby dzieci spróbowały zgadnąć, a potem podaj właściwe odpowiedzi (Europa – 45, Azja – 50, Australia i Oceania – 10, Afryka – 55, Ameryka Południowa – 12, Ameryka Północna – 23, za: „Tablice geograficzne”, Kraków 2015).
3. Zwiad
Dzieci wiedzą już, jak wygląda świat, teraz mogą zająć się drugim członem słowa „światozmieniacze”, nawiązującym do „zmiany”. Poproś, aby dzieci podzielone na małe 4-6 osobowe grupy przeprowadziły krótki zwiad – zadały pytania np. przechodniom na ulicy, pani pracującej w sklepie: Co to jest zmiana? Jak można ją zdefiniować?
Uwaga! Dzieci udają się na zwiad wyłącznie pod opieką osoby dorosłej.
Podsumowanie zwiadu. Porównajcie odpowiedzi, które zebrały poszczególne grupy. Czego dzieci dowiedziałysię o zmianie? Porozmawiajcie krótko o reakcjach osób pytanych. Zwróć na to szczególną uwagę, jeśli okaże się, że dzieci spotkały się z nieprzyjemną lub zaskakującą reakcją rozmówców. Dlaczego tak się dzieje? Co powoduje, że niektórzy ludzie reagują na zmianę złością, strachem lub smutkiem?
Poproś, aby dzieci zastanowiły się nad zmianami, które zaszły w ich życiu, przypomniały sobie np. pierwszy dzień w szkole. Czy zmiany są łatwe? Pewnie nie zawsze, ale mogą przynieść dużo dobrego, jeśli będą dobrze przygotowane i przemyślane.
4. Gawęda-rozmowa
Uczestnicy i uczestniczki znają już dwie części składające się na nowy wyraz, ale czy dzięki temu domyślają się, kogo nazywamy światozmieniaczem? Zachęć dzieci do tego, by spróbowały zgadnąć, kim jest światozmieniacz (czym się zajmuje). Podsumuj i uzupełnij wypowiedzi, mówiąc, że jest to człowiek, który robi coś dobrego dla społeczeństwa lub środowiska naturalnego (przyrody). Nie musi od razu zmieniać całego świata, który – jak dzieci wiedzą – jest ogromny, wystarczy,że robi coś w najbliższym otoczeniu, w swoim kraju, mieście, dzielnicy, szkole czy rodzinie. Wskaż kilka osób, które można nazwać światozmieniaczami. Możesz zainspirować się historiami zamieszczonymi tutaj lub wskazać osoby z lokalnego środowiska (sąsiad, który doprowadził do utworzenia placu zabaw na osiedlu, osoba, która zorganizowała mieszkańców wsi do budowy drogi, wolontariuszka, która pomaga w schronisku dla zwierząt). Zachęć dzieci, by same poszukały takich przykładów.
5. Gra
Uczestnicy i uczestniczki w małych grupach poszukują ukrytych kartek w dwóch kolorach (każda grupa ma wskazane inne dwa kolory). Na kartkach w jednym kolorze zapisz nazwy cech, postaw i umiejętności światozmieniacza, a w drugim kolorze – ich wyjaśnienie. Zadaniem grup jest odnalezienie kartek i dobranie ich w odpowiednie pary, np.:
empatia – potrafi zrozumieć, co czują inni ludzie,
odpowiedzialność – wywiązuje się z zadań, które podejmuje,
kreatywność – ma pomysły na rozwiązanie różnych problemów,
współpraca – potrafi pracować z innymi, działać w grupie,
uważność – słucha innych osób i obserwuje, co się dzieje wokół,
wytrwałość – dąży do wyznaczonego celu, nie poddaje się, nawet jeśli coś się nie uda.
Na koniec ćwiczenia nawiąż do podróżników, od których dzieci dostały list. Wyjaśnij, że Anna i Andrea rozmawiając z ludźmi, którzy zmieniają świat na lepsze, pytają ich o to, co jest potrzebne, żeby być dobrym światozmieniaczem. Wśród odpowiedzi pojawiają się cechy i umiejętności, które wystąpiły w ćwiczeniu. Czy teraz już wszyscy wiedzą, na czym polega każda z nich? Niektóre z tych umiejętności dzieci poznają bliżej na kolejnych spotkaniach.
6. Praca plastyczna
Dzieci tworzą portrety światozmieniaczy, starając się ukazać ich sylwetki tak, aby wyrażały znalezione w poprzednim ćwiczeniu cechy, postawy i umiejętności. Wykonują portrety dowolną techniką, np. kredkami, mazakami lub robią kolaż ze starych czasopism. Prezentując prace plastyczne, nazwijcie jeszcze raz umiejętności i cechy, które zostały przedstawione na portretach.
7. Podsumowanie
Dzieci kolejno wypowiadają się na temat działalności światozmieniaczy. Pokieruj rozmową tak, aby uświadomiły sobie, że dzieci również mogą być światozmieniaczami. Zapytaj, czy i one chcą zmieniać otaczający je świat. Podejmijcie wspólną decyzję czy chcecie kontynuować swoją przygodę ze światozmieniaczami. Dzieci postanawiają przy tym, że od tej pory będą rozglądać się uważnie wokół i szukać rzeczy, które własnymi siłami mogą zmienić na lepsze.
8. Zadanie domowe
Każdy uczestnik i uczestniczka ma wykonać w domu, w szkole lub na podwórku przynajmniej jeden światozmieniający uczynek. Upewnij się, że dzieci wiedzą, co to może być (np. zrobienie zakupów starszej sąsiadce, pomoc koledze w nauce, przygotowanie z rodzicami świątecznej paczki dla potrzebującej rodziny).
9. Zakończenie spotkania
Dzieci uczą się okrzyku, którym będą się witać i żegnać podczas spotkań dotyczących światozmieniaczy:
To prawda znana od wielu lat,
dzieci na lepsze zmieniają świat.
Zmieniają świat daleki i bliski,
światozmieniacze – dzieci wszystkie.
Inne zadania, które grupa może zrealizować:
Przygotujcie zbiór opowieści o światozmieniaczach, którzy działają w waszej miejscowości. Może być on świetnym prezentem dla przyjaciela Waszej klasy/grupy. A może założycie kronikę dzieci-światozmieniaczy?
Widzisz jakiś błąd w tekście? Chcesz nas wesprzeć tłumacząc scenariusze i historie na różne języki? Skontaktuj się z nami! Wciąż szukamy wolontariuszy i wolontariuszek, którzy chcą pomóc nam w tłumaczeniach na wszelkie języki. Zmieniajmy wspólnie świat na lepsze! --> hello@exchangetheworld.info
Więcej historii światozmieniaczy i światozmieniaczek: exchangetheworld.info
Materiały opublikowane na Changemaker Tool Kit i ExChange The World są udostępniane na licencji creative commons (BY-NC), możesz więc z nich korzystać do woli! Pamiętaj proszę o podaniu źródła i autora/ki. Jeśli używasz wypracowanych przez nas materiałów do celów komercyjnych, podziel się z nami 10% Twojego zysku. Pozwoli nam to dalej rozwijać projekt i tworzyć kolejne materiały edukacyjne. Możesz to zrobić wspierając naszą akcję crowdfundingową (https://zrzutka.pl/pmcpkg) lub kontaktując się z nami bezpośrednio, zwłaszcza jeśli potrzebujesz faktury (anna@exchangetheworld.info).