Autorka: Anna Książek
Dla kogo?
Przy odpowiednim zmodyfikowaniu zadań gra może być stosowana we wszystkich grupach wiekowych. Zaproponowane poniżej zadania są odpowiednie dla starszej młodzieży i osób dorosłych.
Cel główny:
Wskazanie zależności globalnych związanych z odpowiedzialną konsumpcją żywności oraz zmotywowanie osób uczestniczących do zmiany w zakresie nawyków konsumenckich.
Zachęcenie osób uczestniczących do czytania reportaży.
Cele szczegółowe:
Podczas warsztatu uczestnicy i uczestniczki:
Poznają historię produkcji herbaty na podstawie reportażu „List z Cejlonu”.
Dowiedzą się czym jest Sprawiedliwy Handel i przedyskutują jego najważniejsze założenia.
Dowiedzą się gdzie i w jakich warunkach produkowana jest żywność, którą spożywają.
Odkryją w których produktach znajduje się olej palmowy i jakie konsekwencje ekologiczne wiążą się z jego produkcją.
Dowiedzą się jak wyglądają gatunki roślin, zarówno tych rosnących lokalnie, jak i pochodzących z innych części świata, z których korzystamy na co dzień.
Poznają podstawowe zasady odpowiedzialnej konsumpcji żywności.
Dowiedzą się jakie są przyczyny i konsekwencje wylesiania, poszerzą swoją wiedzę na temat lasów i ich wykorzystania.
Poznają różne pojęcia i koncepcje związane z odpowiedzialną konsumpcją żywności.
Czas trwania:
2h zegarowe
Materiały:
Papiernicze - długopisy, kartki (najlepiej z upcyklingu/do ponownego użytku), kredki, mazaki
Sprzęt – duża mapa świata, rzutnik, komputer, głośniki
Przygotować przed spotkaniem – wydrukować i pociąć zadania z załączników, włożyć do kopert; wywołać zdjęcia drzew; zebrać różne produkty, w których może znajdować się olej palmowy
Przebieg:
Inspiracją do scenariusza był reportaż „List z Cejlonu” - https://www.exchangetheworld.info/single-post/2020/09/23/list-z-cejlonu.
Scenariusz napisany i zrealizowany w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
1. Podział na grupy
Podziel osoby uczestniczące na kilkuosobowe grupy. Możesz zrobić to na przykład rozdając każdej osobie uczestniczącej nazwę jednego kraju, ich zadaniem jest połączyć się w grupę z osobami, których kraj znajduje się na tym samym kontynencie. Rozłóż na środku pomieszczenia mapę, tak by osoby, które mają wątpliwości, mogły sprawdzić położenie danego kraju. Przykładowe kraje znajdują się w załączniku 1. Jeśli z nich skorzystasz – potnij kraje (bez nazwy kontynentu), tak by każda osoba otrzymała jeden i wymieszaj w równych proporcjach, by uzyskać grupy tej samej wielkości.
2. Gra
Wytłumacz osobom uczestniczącym zasady gry.
Na środku pomieszczenia znajdują się koperty z zadaniami. Na każdej kopercie znajduje się nazwa danego zadania. Na znak startu każda grupa podchodzi i wybiera zadanie, które chce wykonać. Następnie otwiera kopertę, czyta zadanie i wykonuje je zapisując odpowiedź na osobnej kartce (to ważne, grupy nie zapisują odpowiedzi na zadaniu, bo z tego samego zadania mogą potem skorzystać inne grupy). Kiedy dana grupa skończyła wykonywanie zadania, odkłada kopertę na środek i bierze kolejną. Wszystkie grupy pracują równolegle nad wybranymi przez siebie zadaniami. Czas i ilość zadań warto dostosować do wielkości i zaangażowania grupy, zadań powinno być przynajmniej 8, a czas na ich wykonanie nie krótszy niż 50 minut. Osoba prowadząca sprawdza, czy polecenia są zrozumiałe. Przekładowe zadania wraz z dodatkowymi materiałami i komentarzami znajdują się w załączniku 2. Przygotowując grę wydrukuj tylko treść zadań i załączniki, odpowiedzi i komentarze zostaw dla siebie.
3. Podsumowanie gry
Podsumowując grę przechodzimy wspólnie przez poszczególne zadania, grupy udzielają swoich odpowiedzi (o ile zdążyły to zadanie wykonać), a osoba prowadząca uzupełnia. Prawidłowe odpowiedzi i dodatkowe źródła informacji znajdują się w załączniku 2.
Załącznik
Załącznik 1 – podział na grupy
Załącznik 2 – zadania
Wybrane zadania wytnij i wsadź do osobnych kopert, na każdej kopercie zapisz nazwę zadania (nazwa zadania jest pogrubiona poniżej).
Co to za drzewa?
Jakie drzewa przedstawione są na ilustracjach? Zapiszcie odpowiedź na osobnej kartce, podając numer danego drzewa i prawidłową odpowiedź.
Komentarz: przykładowe zdjęcia znajdują się poniżej.
Odpowiedź: 1. banan, 2. papaja, 3. bawełna, 4. palma olejowa, 5. kawa, 6. pieprz, 7. kauczuk.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Wylesianie
Jakie są przyczyny i konsekwencje wylesiania? Zapiszcie odpowiedzi na osobnej kartce. Postarajcie się zapisać przynajmniej 3 przyczyny i 3 konsekwencje.
Odpowiedź:
Przyczyny
pozyskiwanie gruntów do uprawy roli i hodowli (np. w Brazylii, gdzie wielkie obszary leśne przekształcono w pastwiska, także w Azji i Afryce);
pozyskiwanie drewna jako surowca dla przemysłu i budownictwa;
pozyskiwanie drewna na opał (głównie w rozwijających się krajach Afryki i Azji);
naturalne bądź sztucznie wywołane wymarcie danego gatunku drzewa.
Skutki
niszczenie naturalnych siedlisk wielu ssaków i ptaków, co prowadzi do zmniejszania ich populacji i wymierania wielu gatunków;
utrata środków utrzymania przez miliony ludzi, dla których las jest środowiskiem życia (np. Pigmeje w Afryce), co prowadzi do zatracania ich tożsamości kulturowej i ich wymieranie;
obniżenie poziomu wód gruntowych, co prowadzi do wysuszania gruntów i ich pustynnienia, a także wysychania ujęć wody oraz obniżenie wydajności rolnictwa;
zakłócenie obiegu wody w środowisku, co może prowadzić do powodzi, susz, osunięć ziemi i lawin błotnych;
przyspieszony proces erozji gleb;
zmniejszona ilość tlenu w atmosferze, a zwiększona ilość dwutlenku węgla (lasy nazywane są „płucami Ziemi”), co prowadzi do zmian klimatu;
do wód na terenach wylesionych trafia mniej materii organicznej, co zaburza sieć troficzną, skutkując m.in. mniejszą biomasą ryb
Za: https://pl.wikipedia.org/wiki/Wylesianie
Olej palmowy
W jakich produktach znajduje się olej palmowy? Odpowiedź nie jest taka prosta. Czasem olej palmowy kryje się pod innymi nazwami. W załączeniu do zadania znajdziecie nazwy substancji, które najprawdopodobniej zawierają olej palmowy. Które z nich znajdują się w załączonych produktach? Przeczytajcie uważnie etykietki i wybierzcie te produkty, które na pewno nie zawierają oleju palmowego. Zastanówcie się też – dlaczego mówi się, że olej palmowy jest zły i nieekologiczny? Czy tak jest naprawdę?
Komentarz: lista substancji, w których może znajdować się olej palmowy znajduje się w załączniku 2b. Przygotowując się do tego zadania rozejrzyj się po domu lub organizacji i zbierz różnego rodzaju słodycze oraz kosmetyki – w nich najczęściej występuje olej palmowy – i spakuj do jednej torby. Gdy grupa wybierze to zadanie, wręcz torbę jako załącznik.
Odpowiedź: zależna od rodzaju produktów.
Więcej informacji o oleju palmowym znaleźć można tutaj: https://www.ekonsument.pl/a67045_wszechobecny_olej_wszechobecne_szkody.html
Olej palmowy i jego pochodne mogą ukrywać się pod wieloma nazwami, na przykład:
Vegetable Oil
Vegetable Fat
Palm Kernel
Palm Kernel Oil
Palm Fruit Oil
Palmate
Palmitate
Palmolein
Glyceryl
Stearate
Stearic Acid
Elaeis Guineensis
Palmitic Acid
Palm Stearine
Palmitoyl Oxostearamide
Palmitoyl Tetrapeptide-3
Sodium Laureth Sulfate
Sodium Lauryl Sulfate
Sodium Kernelate
Sodium Palm Kernelate
Sodium Lauryl Lactylate/Sulphate
Hyrated Palm Glycerides
Etyl Palmitate
Octyl Palmitate
Palmityl Alcohol
za: https://www.worldwildlife.org/pages/which-everyday-products-contain-palm-oil
Sprawiedliwy Handel
Przeczytajcie załączone zasady sprawiedliwego handlu. Wybierzcie trzy, które są Waszym zdaniem najważniejsze. Uzasadnijcie swój wybór.
Komentarz: opisane zasady Sprawiedliwego Handlu znajdują się poniżej.
Odpowiedź: nie ma prawidłowej odpowiedzi, wszystkie zasady są tak same ważne, wysłuchaj więc po prostu wyboru i uzasadnienia poszczególnych grup, możecie też porównać odpowiedzi między grupami.
10 ZASAD SPRAWIEDLIWEGO HANDLU (WFTO)
10 zasad Sprawiedliwego Handlu ustalone zostały przez Światową Organizację Sprawiedliwego Handlu (WFTO, World Fair Trade Organization). Jest to jedyna globalna sieć, której członkowie tworzą nieprzerwany, zintegrowany łańcuch dostawczy Sprawiedliwego Handlu – od producentów, aż do sprzedaży detalicznej. Podstawą do uzyskania członkostwa, a zarazem statusu certyfikowanej organizacji Sprawiedliwego Handlu, jest przestrzegania 10 zasad Sprawiedliwego Handlu:
1. Szansa dla wykluczonych producentów. Tworzenie możliwości rozwoju dla producentów w niekorzystnej sytuacji ekonomicznej
Sprawiedliwy Handel jest strategią zrównoważonego rozwoju i walki z ubóstwem. Jego celem jest stworzenie możliwości rozwoju dla producentów, którzy znajdują się w niekorzystnej sytuacji ekonomicznej lub są marginalizowani przez konwencjonalny system handlu.
2. Przejrzystość i odpowiedzialność
Sprawiedliwy Handel zakłada przejrzyste zarządzanie i stosunki handlowe, aby zapewnić uczciwość i szacunek we współpracy z partnerami handlowymi. Organizacje Sprawiedliwego Handlu prowadzą handel z uwzględnieniem dobra marginalizowanych drobnych producentów w wymiarze społecznym, gospodarczym i środowiskowym, oraz nie dążą ich kosztem do maksymalizacji własnych dochodów. Utrzymują stosunki długoterminowe oparte na solidarności, zaufaniu i wzajemnym szacunku, co przyczynia się do promocji i rozwoju Sprawiedliwego Handlu. Na życzenie jest dokonywana przedpłata bezprocentowa w wysokości co najmniej 50% wartości dostawy.
3. Sprawiedliwość w handlu. Praktyki Sprawiedliwego Handlu:
Troska o dobro społeczne, ekonomiczne i ekologiczne drobnych producentów; przedpłaty, długoterminowe stosunki handlowe oparte na solidarności, zaufaniu i wzajemnym szacunku; uznanie, promocja i ochrona tożsamości kulturowej i tradycyjnych umiejętności producentów.
4. Godziwa zapłata. Zapłata sprawiedliwej ceny
Sprawiedliwa cena w kontekście regionalnym lub lokalnym to taka, która została uzgodniona poprzez dialog i współuczestnictwo. Pokrywa ona nie tylko koszty produkcji, lecz także pozwala na produkcję, która jest sprawiedliwa społecznie i bezpieczna dla środowiska. Zapewnia uczciwe wynagrodzenie dla producentów oraz uwzględnia zasadę równej wartości płacy dla kobiet i mężczyzn. Sprawiedliwi Handlowcy gwarantują producentom płatność w terminie, a także w miarę możliwości pomagają uzyskać dostęp do środków finansowych przed zbiorami lub produkcją.
5. Zakaz pracy dzieci i niewolników
Organizacje Sprawiedliwego Handlu przestrzegają postanowień konwencji ONZ o prawach dziecka, jak również lokalnych praw i norm społecznych, aby zapewnić, że udział dzieci w procesie produkcji artykułów Sprawiedliwego Handlu (o ile w ogóle ma miejsce) nie wpływa negatywnie na ich dobre samopoczucie, bezpieczeństwo, wymagania edukacyjne i potrzebę zabawy. Organizacje, które bezpośrednio współpracują z producentami o charakterze nieformalnym, ujawniają udział dzieci w procesie produkcji.
6. Zakaz dyskryminacji, równość płci i wolność działalności związkowej
Kobiety otrzymują równe wynagrodzenie za ich wkład w proces produkcji oraz posiadają należne im uprawnienia w swoich organizacjach.
7. Zapewnienie godnych warunków pracy
Sprawiedliwy Handel oznacza dla producentów bezpieczne i zdrowe środowisko pracy. Udział dzieci (o ile w ogóle ma miejsce) nie wpływa negatywnie na ich dobre samopoczucie, bezpieczeństwo, wymagania edukacyjne i potrzebę zabawy, a także spełnia wymogi konwencji ONZ o prawach dziecka i pozostaje w zgodzie z lokalnym prawem i normami.
8. Budowanie potencjału drobnych wytwórców
Sprawiedliwy Handel jest rozwiązaniem, które umożliwia rozwój samodzielności producentów. Stosunki w ramach Sprawiedliwego Handlu zapewniają ciągłość, która pozwala producentom rozwijać ich umiejętności zarządzania oraz poszerza ich dostęp do nowych rynków.
9. Promowanie Sprawiedliwego Handlu
Organizacje Sprawiedliwego Handlu podnoszą świadomość na temat Sprawiedliwego Handlu m.in. udzielając swoim klientom informacji o ruchu, produktach i warunkach produkcji. Stosują uczciwe strategie reklamy i marketingu oraz dążą do najwyższych standardów jakości produktów i pakowania.
10. Szacunek dla środowiska naturalnego
Sprawiedliwy Handel sprzyja poprawie działań związanych z ochroną środowiska i stosowaniu metod odpowiedzialnej produkcji.
za: https://www.sprawiedliwyhandel.pl/zasady-fair-trade-10-zasad-sprawiedliwego-handlu-wfto/
Eksport
Które kraje są głównymi eksporterami poniższych produktów?
kawa
banany
herbata
ryż
orzeszki ziemne
pomarańcze
cynamon
kakao
awokado
cytryna
Komentarz: zachęć osoby uczestniczące, by wykonały to ćwiczenie bez sprawdzania w Internecie. Jeśli nie wiedzą – niech spróbują zgadnąć.
Odpowiedź:
kawa – Brazylia, Wietnam, Kolumbia, Indonezja, Etiopia
banany – Indie, Chiny, Filipiny, Brazylia, Ekwador
herbata – Chiny, Indie, Kenia, Sri Lanka, Wietnam
ryż – Chiny, Indie, Indonezja, Bangladesz, Wietnam
orzeszki ziemne – Chiny, Indie, Nigeria, USA, Sudan
pomarańcze – Brazylia, USA, Chiny, Indie, Meksyk
cynamon – Indonezja, Chiny, Wietnam, Sri Lanka
kakao – Wybrzeże Kości Słoniowej, Ghana, Indonezja, Nigeria, Kamerun
awokado – Meksyk, Dominikana, Peru, Indonezja, Kolumbia
cytryna – Indie, Meksyk, Chiny, Argentyna, Brazylia
Quiz o lesie
Rozwiążcie poniższy quiz o lesie.
a. Czym różni się las pierwotny, las naturalny i las gospodarczy? Jakie konsekwencje niosą za sobą te różnice?
b. Jaki procent powierzchni Polski zajmują lasy? Możecie pomylić się o 5%.
c. Jaki gatunek drzewa dominuje w polskich lasach?
d. Na którym kontynencie zużywa się najmniej papieru na osobę na rok, a na którym najwięcej?
e. W którym kraju na świecie jest najwięcej drzew?
Komentarz: załącznik należy pociąć i wsadzić do koperty w 9 osobnych częściach.
Odpowiedź:
a. las pierwotny, który nie został poddany ani bezpośrednim, ani też pośrednim modyfikacjom ze strony człowieka;
las naturalny, z którego człowiek ma ograniczony użytek, jednak poza tym o składzie gatunkowym decydują siły natury (podobnie jak w przypadku lasu pierwotnego); taki las może wyrosnąć także na terenie wcześniej wylesionym przez człowieka;
las gospodarczy (przemysłowy) zasadzony (lub mocno przekształcony) i eksploatowany przez człowieka; zależnie od stopnia ekologizacji gospodarki leśnej może być mniej lub bardziej zróżnicowany biologicznie (od plantacji desek do stosunkowo bogatego ekosystemu antropogenicznego).
Za: http://cbp.zhp.pl/wp-content/uploads/2015/07/Zalacznik-2-Gdzie-podzialy-sie-lasyy.pdf
b. 29%
c. sosna – 69%
d. najmniej Afryka – 8kg, najwięcej Ameryka Północna, w samym USA to jest 230 kg
e. Rosja – 20%, Brazylia – 12% (choć w Brazylii znajduje się najwięcej gatunków drzew), Kanada.
Przepis
Znajdźcie lub stwórzcie przepis na wegański posiłek z lokalnych, sezonowych produktów. Zaprojektujcie stronę do książki z przepisami – zapiszcie go w ładny sposób, dodajcie ilustracje, tak byśmy mogły się nim podzielić :)
Odpowiedź: nie ma prawidłowej odpowiedzi, doceń kreatywność osób uczestniczących, wymieńcie się przepisami i porozmawiajcie chwilę dlaczego wegańskie, lokalne i sezonowe znaczy odpowiedzialne?
Definicje
Zapiszcie definicję poniższych pojęć:
Permakultura
Foodmiles (żywnościokilometry)
Suwerenność żywieniowa
Freeganizm
Odpowiedź:
Permakultura - Z definicji Billa Mollisona, prekursora permakultury: „Permakultura (ang. permaculture) jest świadomym planowaniem i utrzymaniem wydajnych ekosystemów, które charakteryzują się różnorodnością, stabilnością, oraz naturalnym odnawianiem się. Stanowi ona harmonijną integrację krajobrazu i środowiska z działalnością człowieka w celu zapewnienia mu pożywienia, energii i schronienia. Ważnym założeniem permakulturowym jest ograniczanie zużytkowanej energii przy możliwie największej efektywności.
Permakultura jest niczym innym jak naśladowaniem naturalnych ekosystemów ( las pierwotny ) do których istnienia nie potrzebna jest ingerencja człowieka. Las taki dla naszych prapszodków był schronieniem i dostarczał pożywienia ( rośliny, zwierzęta).
Ogród w myśl teorii nie może obciążać środowiska,powinien być wysoce produktywny, oszczędzający czas, wydatkowanie energii i wody.
Foodmiles (żywnościokilometry) - Z lokalnością nieodłącznie jest związane pojecie żywnościokilometrów (ang. foodmiles), które wyrażają, jaką odległość musi przebyć dany produkt, zanim trafi na nasz talerz. Wraz z tym, jak wydłuża się łańcuch dostawców, rosną też żywnościokilometry. Nawet produkty, które mogą być lub są uprawiane w danym regionie, są czasem sprowadzane z odległych miejsc lub przebywają długą drogę zanim trafi ą na sklepową półkę. Jest to możliwe między innymi dzięki niskim cenom benzyny, jednak paliwa z czasem będzie coraz mniej, ze względu na wyczerpywanie się zasobów ropy naftowej. Oznacza to drastyczny wzrost cen żywności w momencie, kiedy powrót do produkcji lokalnej okaże się bardzo trudny.
Im więcej żywnościokilomtrów, tym więcej CO2 w atmosferze, konserwantów w żywności, hałasu i wypadków na drogach. Im ich mniej, tym świeższe jedzenie i większa możliwość sprawdzenia, skąd pochodzi dany produkt i w jakich warunkach został wytworzony. Kupując lokalne, sezonowe produkty masz szansę wesprzeć lokalne gospodarstwa rolne, które produkują żywność z troską o twoje zdrowie i środowisko naturalne. Ważne jest jednak, żeby robić zakupy u zaufanych producentów lub dostawców, bo lokalne pochodzenie to jeszcze nie wszystko.
Suwerenność żywieniowa - Suwerenność żywnościowa oznacza prawo ludności poszczególnych krajów do samodzielnego definiowania własnej polityki rolnej i żywnościowej – tak, by umożliwić zaspokojenie potrzeb i oczekiwań ludności oraz osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju, a jednocześnie nie szkodzić krajom trzecim. Suwerenność żywnościowa daje priorytet lokalnej produkcji i konsumpcji żywności, ale nie wyklucza międzynarodowego handlu produktami rolnymi. Sprzyja jednakże kształtowaniu takiej polityki i praktyk handlowych, które najlepiej służą prawu ludności poszczególnych krajów do pożywnej i bezpiecznej żywności oraz bezpiecznej, zdrowej i ekologicznie zrównoważonej produkcji. Suwerenność żywnościowa jest swoistym wezwaniem do demokratycznej debaty i działań obejmujących globalny system produkcji i dostępu do żywności, a także drogą w kierunku uczynienia go bardziej sprawiedliwym.
Freeganizm – antykonsumpcyjny styl życia, polegający na ograniczaniu udziału w konwencjonalnej ekonomii. Nazwa tego ruchu powstała w USA jako zbitka słów free – wolny, darmowy, i veganism – weganizm (jednak nie wszyscy jego członkowie są weganami czy wegetarianami).
Freeganie stawiają na społeczność, hojność, wolność, współpracę oraz dzielenie się – jako kontrast dla społeczeństwa opartego na materializmie, moralnej apatii, współzawodnictwie, konformizmie i zachłanności. Badania wskazują, że większość osób związanych z freeganizmem, „nurkowaniem w śmieciach” nie robi tego z powodów złej sytuacji finansowej.
Zasadnicze wartości członków freeganizmu to:
„Sprzeciw wobec coraz większej produkcji i konsumpcji, które prowadzą do powstania nadmiaru śmieci.
Sprzeciw wobec obecnego modelu gospodarki: model kapitalistyczny bazuje na ustawicznym wzroście ekonomicznym, stałych innowacjach, ekspansji rynków i ciągłym obiegu kapitału.
Sprzeciw wobec dzisiejszego marketingu opartego na psychologicznej manipulacji.
Alternatywne zaspokajanie potrzeb codziennych (szukanie jedzenia, ubrań, sprzętu elektronicznego w śmietnikach).
Ograniczanie udziału w rabunkowej gospodarce i minimalizowanie negatywnego wpływu na środowisko naturalne. – Wizja świata w przyszłości według freegan to małe, lokalne systemy ekonomiczne, w których ludzie pracują mało i spędzają ze sobą dużo czasu”
Zbieraczki herbaty
Jak wygląda dzień zbieraczek herbaty? Na podstawie informacji, które macie lub znajdziecie w Internecie – narysujcie komiks.
Odpowiedź: jako podsumowanie tego zadania zaproponuj osobom uczestniczącym krótki filmik pokazujący jak wygląda dzień zbieraczek herbaty: https://www.youtube.com/watch?v=7Jrskx6HVds. Opowiedz też więcej o produkcji herbaty na podstawie reportażu „List z Cejlonu” - https://www.exchangetheworld.info/single-post/2020/09/23/list-z-cejlonu.
Jeśli macie więcej czasu możecie obejrzeć również film o produkcji ekologicznej kawy: https://www.youtube.com/watch?v=MqCdAqwiB78&ab_channel=ExChangetheWorld.
Dekalog konsumenta/ki
Co powinien robić odpowiedzialny konsument/ka? Stwórzcie dekalog, w którym zawrzecie podstawowe zasady odpowiedzialnej konsumpcji.
Odpowiedź: przykładowe zasady poniżej.
Jedz lokalne, sezonowe produkty.
Używaj własnych opakowań, unikaj produktów nadmiernie opakowanych, używaj własnej torby na zakupy.
Kupuj rozsądnie, nie kupuj zbyt wiele na zapas, zapobiegaj psuciu się jedzenia z powodu nadmiernych zakupów.
Ograniczaj spożywanie mięsa.
Wykorzystuj jak największą część owoców i warzyw. Resztki organiczne wrzucaj do odpowiedniego kosza lub kompostu.
Jedz ekologiczne jedzenie, produkowane bez użycia chemikaliów.
Kupuj produkty z certyfikatem Sprawiedliwego Handlu (np. kawę, herbatę, czekoladę, banany).
Wspieraj lokalnych rolników/czki i producentów/ki.
Jedz jak najmniej przetworzoną żywność.
Nie wyrzucaj, ani nie marnuj jedzenia – kreatywnie przerabiaj resztki z posiłków na kolejne dania.
Rośliny jadalne
Które z wymienionych dzikich roślin są jadalne? Do czego można je wykorzystać w kuchni?
Mniszek lekarski
Pokrzywa
Babka zwyczajna
Krwawnik zwyczajny
Odpowiedź: wszystkie rodziny są jadalne. Można je użyć między innymi:
Mniszek lekarski
Mniszek pospolity ma szerokie zastosowanie w naszej survivalowej kuchni zaczynając od młodych liści, kwiaty aż po korzenie. Jako, że mniszek występuje w ogromnych ilościach i jest wszędobylski można z niego urządzić niemalże podstawowy posiłek. Moją ulubioną częścią tej rośliny są kwiaty, które po opłukaniu w zimnej wodzie i wystrząśnięciu z nich resztek wody wrzucam na rozgrzany olej dodając odrobinę soli, pieprzu i czosnku niedźwiedziego (można również użyć czosnaczku). Smakuje to rewelacyjnie jednak trzeba pamiętać aby od kwiatów odciąć zieloną część która go okala. Kolejną częścią są młode liście, z których można zrobić pożywną sałatkę zaś wykopując i oczyszczając korzenie możemy z nich zrobić z substytut kawy. Trzeba je najpierw wysuszyć i rozdrobnić następnie zaparzamy. Osobiście nie przypadł mi do gustu tego rodzaju napój, być może dlatego, że nie lubię też kawy.
Mniszek to również roślina lecznicza. Kwiaty mają działanie moczopędne. Korzenie zawierają sole mineralne, kwasy organiczne, sterole, związki cukrowe oraz substancje goryczkowe nadające mu charakterystyczny smak. Odwar z korzeni pomaga przy schorzeniach wątroby, kamicy nerkowej oraz pomagają przy problemach trawiennych obniża poziom cholesterolu. Wydzielająca się substancja mleczna z uszkodzonej rośliny pomaga w chorobach skórnych np leczy kurzajki. Podobno podnosi też sprawność seksualną u kobiet i mężczyzn.
Pokrzywa - Pokrzywa zwyczajna należy do rodziny pokrzywowatych. Częściami jadalnymi są:
- młode liście
- młode przyrosty
- owoce
Pokrzywa nadaje się przede wszystkim na pożywne zupy jak i substytut szpinaku. Pokrzywę można też zapiekać w podpłomykach. Dawniej gotowano korzenie w wodzie i barwiono w nich jajka na złotawy kolor.
Włókna starszej pokrzywy można rozdzielać i pleść z nich wytrzymałe sznury. Do dnia dzisiejszego robi się szampony wzmacniające do włosów z pokrzywy ze względu na zawartość w niej prowitaminy A.
Do substancji czynnych pokrzywy należą: Flawonoidy, acetylocholina, duża zawartość chlorofilu, witamina C, żelazo, garbniki, sole mineralne, magnez, prowitamina A, sterole, glikozydy sterydowe, histamina(w parzących włoskach).
Badania dowiodły również pozytywny wpływ korzenia pokrzywy w leczeniu raka prostaty.
Przy oparzeniach pokrzywą pomóc może roztarta babka wąskolistna przyłożona do zaczerwienionych oparzonych miejsc.
Krwawnik zwyczajny - Krwawnik pospolity należy do rodziny astrowatych: Praktycznie cała roślina jest jadalna. Drobnopierzaste liście suszone używam do przyzdabiania np ziemniaków podobnie jak koper. Drobno posiekane świeże liście nadają potrawą pieprzny korzenny smak. Kwiaty tej rośliny służą przede wszystkim do robienia naparów. Ma działanie przeciwkrwotoczne, przeciwzapalne, poprawia działanie układu trawiennego, Stosuje się go w zaburzeniach żółądkowo-jelitowych oraz jako wspomagacz gojenia ran. Występuje na łąkach, polach, przychaciach, przydrożach, terenach trawiastych. Substancje czynne: Olejki eteryczne, gorycze (moszatyna, achilleina), żywica, garbniki, glikozydy, kwasy organiczne, fosfor, potas, woski, węglowodany, pektyny. Uwaga: zbyt wysokie dawki mogą spowodować alergiczną nadwrażliwość skóry na światło. Z ciekawostek: krwawnik pospolity był kiedyś wykorzystywany zamiast chmielu w browarnictwie.
Babka lancetowata zwana jest babką wąskolistną, babką koniczynową, języczkiem polnym. Roślina ta jest popularnym chwastem rosnącym na polnych drogach, działkach, wysypiskach, w rowach, na łąkach. Kwitnie od maja do września.
Przygotowanie leczniczego wywaru z babki jest bardzo proste. Wystarczy wysuszyć zebrane liście i łodyżki ziela, a następnie zalać je w proporcji półtorej szklanki wrzątku na łyżkę suszu.
Zastosowanie wywaru z babki:
Rozkurcza dolne mięśnie dróg oddechowych, dzięki czemu zwalcza uporczywy kaszel, katar i pobudza organizm do zwalczania objawów przeziębienia.
Wywar z babki lancetowatej może być stosowany do płukania jamy ustnej przy zapaleniu krtani oraz do przemywania dróg rodnych.
Kolejnym zastosowaniem wywaru jest zwalczanie biegunki i nieżytów jelit.
Ulgę zmęczonym, piekącym i zaczerwienionym oczom przyniesie wywar z suszonych liści babki przygotowany w proporcji 1:1. Wystarczy przemyć spojówki gazikiem nasączonym letnią płukanką.
Babka była znana już w starożytności jako lek, a Pliniusz Starszy wymienia 24 choroby, które zaleca leczyć babką. Babka lancetowata – jak sama nazwa wskazuje – ma liście niczym lance, długie, wąskie. Babka zwyczajna ma liście szerokie.
Można też pić sok ze świeżych, umytych liści babki doprawiony miodem. Posiekane świeże liście wchodzą również w skład sałatek („kuracja wiosenna”), na przykład: mieszanka liści babki, mięty, pokrzywy i mniszka, doprawiona śmietaną (jak sałata), kefirem, majonezem lub sosem vinaigrette.
Podsumowując zadanie warto pokazać osobom uczestniczącym zdjęcia roślin.
Jakie rośliny widzisz wokół?
Zróbcie zdjęcia roślin wokół, które potraficie nazwać. Czy znacie ich właściwości?
Odpowiedź: zależy od miejsca przeprowadzenia warsztatu.
Scenariusz napisany i zrealizowany w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Widzisz jakiś błąd w tekście? Chcesz nas wesprzeć tłumacząc scenariusze i historie na różne języki? Skontaktuj się z nami! Wciąż szukamy wolontariuszy i wolontariuszek, którzy chcą pomóc nam w tłumaczeniach na wszelkie języki. Zmieniajmy wspólnie świat na lepsze! --> hello@exchangetheworld.info
Więcej historii światozmieniaczy i światozmieniaczek: exchangetheworld.info
Materiały opublikowane na Changemaker Tool Kit i ExChange The World są udostępniane na licencji creative commons (BY-NC), możesz więc z nich korzystać do woli! Pamiętaj proszę o podaniu źródła i autora/ki. Jeśli używasz wypracowanych przez nas materiałów do celów komercyjnych, podziel się z nami 10% Twojego zysku. Pozwoli nam to dalej rozwijać projekt i tworzyć kolejne materiały edukacyjne. Możesz to zrobić wspierając naszą akcję crowdfundingową (https://zrzutka.pl/pmcpkg) lub kontaktując się z nami bezpośrednio, zwłaszcza jeśli potrzebujesz faktury (anna@exchangetheworld.info).
Comentarios