Woda jest niezbędna do życia. Mieszkając w Europie niemal nigdy nie spotykamy się z sytuacją braku wody. Czy tak jest jednak na całym świecie? Ile procent zasobów wodnych Ziemi nadaje się do spożycia? Na co zużywamy najwięcej wody? Na te i inne pytania związane z konsumpcją wody uczestnicy i uczestniczki znajdą odpowiedź podczas poniższego warsztatu.
Autorka: Anna Książek
Cele główne:
Wprowadzenie do tematu wody jako jednego z zagadnień edukacji globalnej i ekologicznej
Cele szczegółowe:
Podczas warsztatów uczestnicy i uczestniczki:
Dowiedzą się jaki procent zasobów wodnych nadaje się do spożycia
Dowiedzą się na co zużywamy najwięcej wody
Zastanowią się jak możemy wodę oszczędzać
Poznają historię światozmieniacza z Boliwii działającego na rzecz wody
1. Skąd się bierze woda?
Zapytaj uczestników i uczestniczki czy ich zdaniem na świecie jest dużo wody? Spójrzcie na globus lub na mapę świata. Poproś uczestników i uczestniczki, by spróbowali zgadnąć jaki procent świata zajmuje woda (około 70%). Wydaje się sporo, prawda? Ale czy woda, którą mamy na planecie, nadaje się do picia? Przeważająca większość wody to woda słona, której nie możemy wykorzystać do codziennych czynności. Zgadnijcie jak procent całej wody na świecie to woda słodka, nadająca się do spożycia? (około 3%). Niewiele... W dodatku większość z tego 3% jest zgromadzona w lodowcach i wcale nie mamy do niej dostępu! Dużo mniej niż 1% (0,007%) całej wody na planecie możemy wykorzystać do picia i innych czynności.
Zobrazuj uczestnikom i uczestniczkom przedstawione dane. Możesz to zrobić rysując na tablicy czy plakacie okrąg symbolizujący Ziemię i dzieląc go proporcjonalnie na kawałki. Możesz też skorzystać z ćwiczenia zaproponowanego w podręczniku „Postaw na rozwój. Zrównoważony!”:
„W wiadrze, misce lub dużych baniakach przygotuj 13 litrów wody. Ilość ta symbolizuje całkowite zasoby wodne Ziemi. Następnie za pomocą miarki kuchennej odlej do przezroczystego pojemnika 400 ml wody. Ta ilość to woda słodka, na którą składają się lodowce i pokrywa lodowa, wody powierzchniowe oraz podziemne. Rozlej teraz wodę słodką do kolejnych naczyń w ilościach: 273 ml (tj. więcej niż szklanka) – ta ilość symbolizuje wodę zgromadzoną w lodowcach i pokrywie lodowej, 125 ml (tj. pół szklanki) – wody podziemne, 1,2 ml (ok. 1/5 łyżeczki wody – łyżeczka ma pojemność 5 ml, możesz ilość tę odmierzyć pipetą lub strzykawką dołączaną do syropów dla dzieci) – wody powierzchniowe (jeziora, rzeki, mokradła). To właśnie te kilka kropli na łyżeczce to woda, której używamy w codziennym życiu, z której korzystają zwierzęta i którą wykorzystują rolnicy do nawadniania pól.”
2. Zużycie wody
Wiemy już ile wody na świecie nadaje się do użytku, ale ile my sami zużywamy i na co? Rozdaj osobom uczestniczącym podzielonym na mniejsze grupy 100 wyciętych kropel wody symbolizujących 100% zużywanej przez nas wody. Daj im również karty z następującymi kategoriami:
Picie i gotowanie
Toaleta osobista
Kąpiel
Pranie
Zmywanie naczyń
Korzystanie z toalety
Sprzątanie
Inne czynności
Zadaniem uczestników i uczestniczek jest dopasowanie odpowiedniej ilości kropel wody do każdej kategorii, tak by powstało procentowe średnie zużycie wody w Polsce. Po wykonaniu ćwiczenia zapytaj czy uczestników i uczestniczki coś zaskoczyło?
Odpowiedź: Picie i gotowanie (3%), Toaleta osobista (7%), Kąpiel (37%), Pranie (17%), Zmywanie naczyń (5%), Korzystanie z toalety (21%), Sprzątanie (5%), Inne czynności (6%).
3. A gdyby wody nie było...
Poproś uczestników i uczestniczki, by wyobrazili/ły sobie, że nagle woda w kranie przestaje płynąć. W radiu podają, że z powodu zmian klimatu i niespotykanej dotąd suszy skończyły się zasoby wodne i nie wiadomo ile ta sytuacja potrwa. Poproś uczestników i uczestniczki, by w mniejszych grupach zastanowili/ły się, co zrobiliby w takiej sytuacji? (przykładowe odpowiedzi to kupowanie wody w butelkach, zbieranie wody deszczowej, bardzo oszczędne używanie wody – poproś uczestników i uczestniczki, by podali/ły jak najwięcej przykładów oszczędzania, np. rzadsze pranie czy kąpiele, korzystanie kilkakrotnie z tych samych naczyń, itd.). Jak zmieniłyby się procenty zużycia wody, na co przeznaczyli/łybyście ją przede wszystkim?
Podsumowując, opowiedz historię o wiosce w Boliwii, którą odwiedzili/ły Anna i Andrea podczas swoich podróży. Głównym źródłem wody jest dla nich rzeka i woda deszczowa. Rzeka niestety w porze suchej wysycha, wtedy też właściwie wcale nie pada deszcz, trzeba więc wodę oszczędzać i gromadzić na przyszłość. Mieszkańcy i mieszkanki nauczyli/ły się budować filtry wodne z dostępnych im materiałów, dzięki czemu mogą oczyszczać wodę deszczową tak, by nadawała się też do picia. Często ta sama woda służy im do kąpieli, prania ubrań, a potem jeszcze sprzątania domu. Kąpią się rzadziej, dłużej korzystają z tych samych ubrań czy naczyń. W wiosce tej, dzięki rzece, która płynie tuż obok, sytuacja nie jest jeszcze tak trudna jak w niektórych regionach Afryki czy Azji, chociaż ostatnio pojawiło się nowe niebezpieczeństwo – rząd Boliwii chce w ich dolinie stworzyć kopalnie. Kopalnia oznacza bardzo dużo zanieczyszczeń, które z czasem kończą w rzece, całkowicie ją zanieczyszczając. Woda z kopalnianymi odpadami nie nadaje się do nawadniania pól, mycia czy sprzątania – jest zatruta. Jeśli mieszkańcy i mieszkanki stracą dostęp do czystej wody w rzece, ich sytuacja z trudnej zmieni się w dramatyczną. Na szczęście razem z Travorem, założycielem Oasis Boliwiano i specjalistą od wody, budują koalicję 70 wiosek skupionych wokół rzeki, by walczyć o swoje prawo dostępu do czystej wody (pełną historię Oasis Boliwiano znajdziecie tutaj [LINK}). W przypadku Boliwii, nie jest jeszcze za późno, wiele miejsc na świecie już teraz nie ma jednak dostępu do czystej wody, kobiety i dziewczynki w niektórych afrykańskich krajach muszą maszerować wiele kilometrów, by dotrzeć do studni i zabrać z niej wodę do wioski. Zapytaj uczestników i uczestniczki czy myślą, że to łatwe zadanie? Jak ciężki może być kubeł wody? Sprawdźcie to, nalejcie wiadro wody i spróbujcie przenieść je z jednego końca sali na drugi. Czy było łatwo? Czy mogli/łybyście tak maszerować kilka kilometrów? Dziewczynki i kobiety z wielu krajów Globalnego Południa przebywają średnio 6 kilometrów każdego dnia niosąc 20 litrów wody! (żeby to sobie zobrazować możecie wziąć butelkę litrowej wody i wyobrazić sobie 20 takich butelek, które dziewczynki i kobiety niosą na plecach, w rękach lub na głowie).
Oasis Boliviano
4. Co możemy zrobić?
Inspirując się poprzednim ćwiczeniem poproś uczestników i uczestniczki, by w mniejszych grupach wypisali/ły jak najwięcej sposobów oszczędzania wody, które realnie mogli/łyby wprowadzić w życie. Następnie poproś, by każda osoba wybrała jeden sposób i przez najbliższe tygodnie postarała się go zastosować, notując odnoszone sukcesy, ale i pojawiające się trudności.
Bibliografia:
„Dostęp do czystej wody a zmiany klimatu”, scenariusz opracowany przez Gosię Świderek, Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła”
„Postaw na rozwój. Zrównoważony!”, scenariusze zajęć dla uczniów klas IV-VI szkół podstawowych, Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła”, s. 54-59
Inne zadania, które grupa może zrealizować po warsztacie:
Porównajcie swoje notatki z prób oszczędzania wody. Co sprawiło Wam największą trudność? Co było łatwe?
Zorganizujcie kampanię „Woda jest życiem” w ramach której podzieli/łycie się zdobytymi informacjami o wodzie z innymi osobami.
Przygotujcie ikonografikę lub plakat przestawiający podstawowe informacje o spożyciu wody. Powieście go w widocznym miejscu np. w szkole lub pobliskim sklepie (wcześniej pytając o zgodę!)
Widzisz jakiś błąd w tekście? Chcesz nas wesprzeć tłumacząc scenariusze i historie na różne języki? Skontaktuj się z nami! Wciąż szukamy wolontariuszy i wolontariuszek, którzy chcą pomóc nam w tłumaczeniach na wszelkie języki. Zmieniajmy wspólnie świat na lepsze! --> hello@exchangetheworld.info
Więcej historii światozmieniaczy i światozmieniaczek: exchangetheworld.info
Materiały opublikowane na Changemaker Tool Kit i ExChange The World są udostępniane na licencji creative commons (BY-NC), możesz więc z nich korzystać do woli! Pamiętaj proszę o podaniu źródła i autora/ki. Jeśli używasz wypracowanych przez nas materiałów do celów komercyjnych, podziel się z nami 10% Twojego zysku. Pozwoli nam to dalej rozwijać projekt i tworzyć kolejne materiały edukacyjne. Możesz to zrobić wspierając naszą akcję crowdfundingową (https://zrzutka.pl/pmcpkg) lub kontaktując się z nami bezpośrednio, zwłaszcza jeśli potrzebujesz faktury (anna@exchangetheworld.info).