Ubóstwo jest złożonym problemem, który dotyka nas zarówno na poziomie lokalnym, jak i globalnym. Zanim spróbujemy zmienić zastaną sytuację, ważne jest by zrozumieć przyczyny i konsekwencje ubóstwa, a także rozwiązania, które już w tym temacie istnieją.
Autorka: Anna Książek
Cele główne:
Zapoznanie uczestników i uczestniczek z tematem ubóstwa, jego przyczyn i konsekwencji
Cele szczegółowe:
Podczas warsztatów uczestnicy i uczestniczki:
Dowiedzą się czym jest ubóstwo, jakie są jego przyczyny i konsekwencje
Zastanowią się jakie grupy społeczne są najbardziej narażone na ubóstwo
Poznają i krytycznie przeanalizują historie światozmieniaczy i światozmieniaczek działających na rzecz osób doświadczających ubóstwa
1. Potrzeba a pragnienie
Poniższe ćwiczenie pochodzi z publikacji Prawa człowieka i ubóstwo wydanej przez Amnesty International.
Poproś uczestników i uczestniczki, aby zamknęli/ły oczy, zrelaksowali/ły się i przypominali/ły sobie sytuację, w której bardzo czegoś potrzebowali/ły, ale nie mogli/ły tego dostać. Co to było? Co zrobiłaś/eś żeby to dostać? Jakie przeszkody doprowadziły do tego, że nie dostałaś/eś tej rzeczy? Jak się wtedy czułaś/eś? Po chwili poproś uczestników i uczestniczki, by otworzyli/ły oczy. Podziel osoby uczestniczące na pary i poproś żeby podzielili/ły się swoimi wyobrażeniami. Następnie wróć do pracy w całej grupie i poproś uczestników i uczestniczki o wymienienie rzeczy, których ta sytuacja dotyczyła. Odpowiedzi spisz na flipcharcie. Zapytaj osoby uczestniczące jak czuły się, kiedy nie dostały tego czego pragnęły i również zapisz ich słowa na tablicy albo flipcharcie. Krótko podsumuj przyczyny faktu, że nie zawsze dostajemy to, czego pragniemy. Skup się na dostępności środków, takich jak pieniądze, edukacja, praca, władza innych ludzi (zwłaszcza rodziców) nad nami i ich troska o nasze zdrowie. Zapytaj jaka jest różnica między ludzkimi “pragnieniami” a “potrzebami”. Poproś o sugestie podstawowych potrzeb (rzeczy, których potrzebujemy, żeby przetrwać i żyć z godnością, na przykład woda, jedzenie, schronieniem ubrania, elektryczność, itd.). Zapisz potrzeby na flipczarcie. Wróć do polecenia z początku zajęć. Czy wyobrażone przez uczestników i uczestniczki rzeczy, spisane na flipcharcie to potrzeby czy pragnienia (w większości będą to pragnienia, mimo że polecenie brzmiało „wyobraź sobie sytuację, w której bardzo czegoś potrzebowałaś/eś”). Dlaczego tak się stało? (bo większość z nas, prawdopodobnie wszyscy, ma na co dzień zapewnione wszystkie potrzeby, nie koncentruje się więc już na nich).
2. Ubóstwo
W kilkuosobowych grupach stwórzcie definicję ubóstwa. Porównajcie zapisane definicje. Oficjalna definicja Banku Światowego podaje, że ekstremalne ubóstwo zaczyna się, gdy dana osoba żyje za mniej niż 1.90 dolara dziennie. Zastanówcie się – co byli/łybyście w stanie kupić za taką kwotę? Jakie podstawowe potrzeby zaspokoić? A jakich z pewnością nie?
Więcej informacji na temat ubóstwa w Polsce możecie znaleźć tutaj: https://pl.wikipedia.org/wiki/Ub%C3%B3stwo_w_Polsce
Następnie przedyskutujcie – jakie są przyczyny i konsekwencje ubóstwa? Możecie wspólnie wykonać drzewo problemowe, w którym ubóstwo jako problem wpiszecie w pień drzewa, w korzeniach zapiszcie przyczyny, a w gałęziach konsekwencje. Bardzo ważne jest zaznaczenie, że w większości przypadków ubóstwo jest wynikiem zewnętrznych okoliczności, na które osoby żyjące w ubóstwie nie mają wpływu. Ubóstwo często dotyka określone grupy społeczne, które mają mniejsze szanse. Jeśli chcieli/łybyście rozwinąć ten temat, możesz zaprosić uczestników i uczestniczki do wykonania ćwiczenia Krok naprzód opisanego na stronie 138 podręcznika Kompas - edukacja o prawach człowieka w pracy z młodzieżą.
3. Ubóstwo wokół nas
Wróćmy myślami do naszej lokalnej społeczności. Wypiszcie na tablicy lub flipczarcie grupy społeczne, które są najbardziej narażone na ubóstwo w Waszej okolicy. Czy są to osoby starsze? Rodzice samotnie wychowujący dzieci? Migranci i migrantki? Jakie czynniki wpływają na zagrożenie ubóstwem? Jak na zagrożenie ubóstwem wpłynęła pandemia?
4. Rozwiązania
Uczestnicy i uczestniczki podzieleni na kilkuosobowe grupy dostają wydrukowaną historię światozmieniacza lub światozmieniaczki zajmujących się tematem ubóstwa, każda grupa inną (przykładowe historie: Twarzą w twarz, Odkryj ciemną stronę Barcelony, Od Twittera do zmieniania świata, Dach dla wszystkich, Dźwięk śmieci, znajdziesz je pod wskazanymi linkami lub tutaj).
Oprócz historii rozdaj uczestnikom i uczestniczkom pytania do dyskusji:
Jakie są Twoje pierwsze wrażenia po przeczytaniu historii?
Kim były osoby doświadczające ubóstwa w opisanych historiach? Jak myślicie – dlaczego znalazły się w tej sytuacji?
Jakie rozwiązania zastosował światozmieniacz/ka? Czy te same rozwiązania mogłyby zadziałać w Waszej społeczności lokalnej?
Jak myślicie, na ile zaproponowane przez światozmieniacza/kę rozwiązania mają szansę realnie i długofalowo zmienić sytuację osób żyjących w ubóstwie? Czy macie pomysł co jeszcze można by zrobić, dodać do zaproponowanego rozwiązania, by je ulepszyć?
Podsumujcie pracę w grupach krótko prezentując historie oraz wypracowane odpowiedzi.
Wolontariusze i wolontariuszki z nieformalnej inicjatywy Retweet a Meal (Skopje, Macedonia Północna) przygotowują, jak co tydzień, posiłek dla potrzebujących mieszkańców i mieszkanek.
5. Co my możemy zrobić?
Wróćcie do listy grup społecznych doświadczających ubóstwa w Waszej społeczności lokalnej. Jak możecie im pomóc? Czy któraś z zaproponowanych historii światozmieniaczy i światozmieniaczek zainspirowała Was do działania?
Bibliografia:
Amnesty International, Prawa człowieka i ubóstwo
Inne zadania, które grupa może zrealizować po warsztacie:
Odwiedźcie osoby doświadczające ubóstwa z Waszej okolicy. Poznajcie ich historie. Sprawdźcie jak możecie pomóc.
Znajdźcie organizacje, światozmieniaczy i światozmieniaczki w Waszej okolicy działających na rzecz osób doświadczających ubóstwa. Przeprowadźcie z nimi wywiad i przygotujcie historie, którą możecie podzielić się z innymi (w formie reportażu, podcastu, filmu, itd)
Widzisz jakiś błąd w tekście? Chcesz nas wesprzeć tłumacząc scenariusze i historie na różne języki? Skontaktuj się z nami! Wciąż szukamy wolontariuszy i wolontariuszek, którzy chcą pomóc nam w tłumaczeniach na wszelkie języki. Zmieniajmy wspólnie świat na lepsze! --> hello@exchangetheworld.info
Więcej historii światozmieniaczy i światozmieniaczek: exchangetheworld.info
Materiały opublikowane na Changemaker Tool Kit i ExChange The World są udostępniane na licencji creative commons (BY-NC), możesz więc z nich korzystać do woli! Pamiętaj proszę o podaniu źródła i autora/ki. Jeśli używasz wypracowanych przez nas materiałów do celów komercyjnych, podziel się z nami 10% Twojego zysku. Pozwoli nam to dalej rozwijać projekt i tworzyć kolejne materiały edukacyjne. Możesz to zrobić wspierając naszą akcję crowdfundingową (https://zrzutka.pl/pmcpkg) lub kontaktując się z nami bezpośrednio, zwłaszcza jeśli potrzebujesz faktury (anna@exchangetheworld.info).