top of page
Search

Każdy człowiek ma prawo...


Deklarację Praw Człowieka uznaje się za zbiór praw uniwersalnych, przysługujących każdej osobie. Podczas warsztatu uczestnicy i uczestniczki sami przeanalizują Deklarację oraz będą mieli okazję wymienić się poglądami na temat poszczególnych praw i całego dokumentu.


 

Autorka: Anna Książek

 

Cele główne

  • Zapoznanie z Deklaracją Praw Człowieka.

Cele szczegółowe

Podczas warsztatu uczestnicy i uczestniczki:

  • Poznają prawa człowieka, zwracając szczególną uwagę na ich uniwersalność.

  • Uczą się przygotowania i prezentowania argumentów.

  • Starają się spojrzeć na prawa człowieka z różnych perspektyw.


 

1. Każdy człowiek ma prawo (ćwiczenie)


Podziel uczestników i uczestniczki na kilkuosobowe grupy. Każda grupa otrzymuje krótkie opisy kilku historii światozmieniaczy oraz oddzielnie ilustrujące je zdjęcia. Możesz wykorzystać do tego ćwiczenia historie ze strony https://www.exchangetheworld.info/changemakers-pl. Dodatkowo możesz przygotować własne historie światozmieniaczy z Polski i innych krajów. Zadanie polega na dopasowaniu tekstów do ilustracji, a następnie zastanowieniu się, o jakie oczywiste prawa człowieka troszczą się bohaterowie prezentowanych historii. Grupy prezentują swoje ustalenia.

Za chwilę przedstawisz uczestnikom i uczestniczkom Deklarację Praw Człowieka, to ćwiczenie ma wcześniej pobudzić ich do dyskusji i samodzielnego zastanowienia się nad tym, jakie prawa przysługują wszystkim ludziom (nawet jeśli często są łamane).


2. Niepodzielność praw człowieka (ćwiczenie i dyskusja)


Każdy uczestnik i uczestniczka otrzymuje tekst Deklaracji Praw Człowieka (zamiast drukować wiele egzemplarzy tekstu, można skorzystać z rzutnika). Następnie każdy wybiera trzy prawa, które – jego zdaniem – są najważniejsze. Później uczestnicy i uczestniczki w mniejszych grupach dyskutują o swoich wyborach i starają się wybrać trzy prawa, które za najważniejsze uzna cała grupa. Po kilkuminutowej dyskusji grupy odczytują wybrane prawa.

Ćwiczenie to służy uważnemu zapoznaniu się z Deklaracją, a także jest punktem wyjścia do dyskusji o charakterze praw człowieka, przede wszystkim o ich niepodzielności. Niepodzielność praw człowieka oznacza, że stanowią one integralną i współzależną całość, dlatego nie można powiedzieć, że jedno jest ważniejsze od drugiego. Przedyskutujcie krótko tę kwestię. Czy zgadzacie się z tym, że prawa człowieka są niepodzielne?


3. Uniwersalność praw człowieka (debata oksfordzka)


Najważniejszą cechą praw człowieka jest ich uniwersalność, co oznacza, że przysługują każdemu człowiekowi, wszędzie na świecie, niezależnie od kultury, sytuacji czy kontekstu. Zorganizuj w grupie debatę oksfordzką dotyczącą tezy „Prawa człowieka są uniwersalne”.

  • Zadaniem grupy, która popiera tę tezę, jest udowodnienie, że zawsze i wszędzie wszystkie prawa człowieka przysługują każdej jednostce.

  • Zadaniem grupy przeciwnej jest udowodnienie, że to nieprawda i są sytuacje, kiedy nie można zastosować Deklaracji Praw Człowieka.

Waszym zadaniem jest ocena samego dokumentu, a nie aktualnego stopnia jego realizacji (należy wcześniej podkreślić, że obecnie nie wszędzie deklaracja jest przestrzegana). Przygotowując argumenty, weźcie pod uwagę cały świat, różne kraje, sytuacje i kultury, nie ograniczajcie się do dyskusji o Polsce.

Strony dyskusji mogą stanowić grupy uczestników i uczestniczek dobranych według ich poglądów. Jeśli uczestnicy mają doświadczenie w dyskusjach, możesz przydzielić ich do grupy przeciwnej ich poglądom, co zmusi ich do spojrzenia na problem z innej strony niż zazwyczaj. Instrukcję, jak przeprowadzić debatę oksfordzką, znajdziesz w załączniku 2.

Jeśli uznasz, że macie za mało czasu lub doświadczenia, aby przeprowadzić debatę oksfordzką, zastosuj poniższe uproszczone zasady debaty „za i przeciw”:

Debata to dyskusja, w której dwa zespoły reprezentujące odmienne poglądy walczą o zwycięstwo. Jeden zespół broni tezy, a drugi usiłuje ją podważyć. Osoby z obu grup wypowiadają się na przemian, starając się dowieść słuszności stanowiska, które prezentują. Debatę warto zastosować wtedy, kiedy uczestnicy powinni spojrzeć na problem z dwóch odmiennych punktów widzenia.



4. Podsumowanie


Podsumuj debatę, pytając o uczucia i spostrzeżenia. Staraj się jednak nie rozpoczynać ponownej dyskusji na tematy poruszone w czasie debaty. Podsumowanie to czas dzielenia się emocjami i refleksjami. Zastanówcie się, czego nauczyliście się podczas tej dyskusji


5. Razem (ćwiczenie)


Jeśli w wyniku debaty w grupie pojawiły się spory czy konflikty, warto na koniec dać uczestnikom i uczestniczkom zadanie do wspólnego wykonania. Grupa otrzymuje małą piłkę. Wszystkie osoby po kolei mają jej dotknąć. Dwie osoby nie mogą dotykać piłki jednocześnie. Uczestnicy i uczestniczki mają wspólnie wymyśleć, jak najszybciej wykonać to zadanie. Próby zaczną się zapewne od podawania sobie piłki. Motywuj do szukania innych sposobów. Ćwiczenie można wykonać w czasie krótszym niż 3 sekundy bez względu na liczbę osób w grupie. Wystarczy ułożyć dłonie jedna za drugą, tak by tworzyły pochyłą płaszczyznę, i stoczyć po nich piłkę.

Szukanie rozwiązania odwróci myśli uczestników i uczestniczek od debaty, pozwoli im ochłonąć, a przede wszystkim zrobić coś razem. Ważne jest, by zadanie zostało wykonane przez całą grupę. Można je zakończyć refleksją, że chronić prawa człowieka też możemy tylko razem, jako ludzkość. Podobnie jest ze zmienianiem świata.


 

Pomysły na projekty do realizacji po warsztacie:

  • Zaangażujcie się w wybraną akcję Amnesty International lub innej organizacji, która stoi na straży praw człowieka.

  • Przeprowadźcie kilka wywiadów lub zrealizujcie reportaż o światozmieniaczach. Zaprezentujcie go w dowolnej formie (pisemnej, rysunkowej, fotograficznej, filmowej).

  • Rozejrzyjcie się wokół siebie. Znajdźcie kogoś, kto potrzebuje waszej pomocy, zaplanujcie oraz zrealizujcie projekt odpowiadający na zauważone potrzeby.

 

Załącznik 1

Streszczenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka


  1. Każdy człowiek jest wolny i wszyscy powinniśmy być traktowani w taki sam sposób.

  2. Każdy człowiek jest równy niezależnie od różnic, np. w kolorze skóry, płci, religii, języka.

  3. Każdy człowiek ma prawo do życia; życia w wolności i bezpieczeństwie.

  4. Nikt nie ma prawa traktować cię jak niewolnika ani ty nie możesz nikogo uczynić swoim niewolnikiem.

  5. Nikt nie ma prawa cię skrzywdzić ani torturować.

  6. Każdy człowiek ma prawo być równym wobec prawa.

  7. Prawo jest takie samo dla każdego człowieka, powinno być stosowane w ten sam sposób wobec wszystkich.

  8. Każdy człowiek ma prawo domagać się pomocy prawnej, gdy jego prawa nie są przestrzegane.

  9. Nikt nie ma prawa do bezprawnego uwięzienia cię albo wydalenia cię z twojego kraju.

  10. Każdy człowiek ma prawo do sprawiedliwego i publicznego procesu.

  11. Każdy człowiek powinien być uważany za niewinnego do czasu udowodnienia winy.

  12. Każdy człowiek ma prawo domagać się pomocy, jeżeli ktoś próbuje go zranić. Nikt nie może wejść do twojego domu, otwierać twoich listów albo niepokoić ciebie i twojej rodziny bez dostatecznego powodu.

  13. Każdy człowiek ma prawo do przemieszczania się w granicach swego kraju.

  14. Każdy człowiek ma prawo udać się do innego kraju i domagać się ochrony, jeżeli jest prześladowany albo grozi mu prześladowanie.

  15. Każdy człowiek ma prawo znaleźć miejsce w swoim kraju. Nikt nie ma prawa powstrzymać cię przed przeniesieniem się do innego kraju, jeżeli tego chcesz.

  16. Każdy człowiek ma prawo zawrzeć związek małżeński i założyć rodzinę.

  17. Każdy człowiek ma prawo do posiadania własności i swojego dobytku.

  18. Każdy człowiek ma prawo do praktykowania i przestrzegania wszystkich aspektów swojej religii oraz do zmiany religii, jeżeli tylko chce.

  19. Każdy człowiek ma prawo do mówienia tego, co myśli, a także do przekazywania oraz otrzymywania informacji.

  20. Każdy człowiek ma prawo do brania udziału w pokojowych zgromadzeniach i do wstępowania do stowarzyszeń.

  21. Każdy człowiek ma prawo do uczestniczenia w rządzeniu swoim krajem.

  22. Każdy człowiek ma prawo do ochrony socjalnej i rozwijania swoich umiejętności.

  23. Każdy człowiek ma prawo pracować za uczciwe wynagrodzenie w bezpiecznych warunkach.

  24. Każdy człowiek ma prawo do odpoczynku i urlopu.

  25. Każdy człowiek ma prawo do odpowiedniego standardu życia i do opieki medycznej, gdy jest chory.

  26. Każdy człowiek ma prawo uczęszczać do szkoły.

  27. Każdy człowiek ma prawo do brania udziału w życiu kulturalnym społeczności.

  28. Każdy człowiek musi przestrzegać „porządku społecznego”, który jest konieczny do korzystania z wszystkich tych praw.

  29. Każdy człowiek musi szanować prawa innych, społeczną i publiczną własność.

  30. Nikt nie ma prawa usunąć żadnego prawa z tej deklaracji.

Załącznik 2

Zasady debaty oksfordzkiej


Debatę prowadzi marszałek, który jest bezstronny.

Marszałka wspiera sekretarz. Informuje o czasie, który pozostał mówcom na wypowiedź.

W debacie występuje ośmiu głównych mówców:

  • czterech po stronie propozycji (osoby opowiadające się za tezą),

  • czterech po stronie opozycji (osoby opowiadające się przeciwko tezie).

Uczestnicy debaty zajmują miejsca zgodnie z zasadami:

  • po prawicy marszałka zasiadają członkowie propozycji,

  • po lewicy marszałka zasiadają członkowie opozycji,

  • miejsca najbliżej marszałka zarezerwowane są dla pierwszych mówców.

Mówcy propozycji i opozycji występują na przemian. Pierwszy występuje mówca propozycji.

Każdy mówca musi rozpocząć wystąpienie słowami „Panie marszałku”.

Uczestnicy debaty zwracają się do siebie, używając formy „pan” i „pani”.

Pierwsi mówcy każdej ze stron mają na wystąpienia po 5 minut, kolejni po 4 minuty.

Mówcy muszą ściśle przestrzegać czasu swojego wystąpienia.

Osoby z publiczności mogą zgłaszać pytania przez uniesienie ręki w górę oraz wypowiedzenie słowa „pytanie” między pierwszą a ostatnią minutą wystąpienia mówcy.


Pytanie nie powinno być dłuższe niż trzy zdania. Mówca może przyjąć lub odrzucić pytanie.

Mówca i marszałek mogą przerwać pytanie w dowolnej chwili.

Osoby z publiczności mają prawo zgłaszać informacje poprzez uniesienie ręki i wypowiedzenie słowa „informacja” między pierwszą a ostatnią minutą wystąpienia danego mówcy. Nie powinna być ona dłuższa niż trzy zdania. Mówca musi przyjąć informację. Marszałek może przerwać informację w dowolnej chwili.

Po wystąpieniach głównych mówców każdy obecny na sali ma prawo wziąć udział w debacie. Mówcy zabierają głos na zmianę po stronie propozycji i opozycji. Na swoje wypowiedzi mają minutę. Rozpoczyna mówca broniący tezy.

Marszałek ucisza salę, gdy wymaga tego sytuacja. W wyjątkowych przypadkach Marszałek ma prawo wyprosić konkretne osoby z sali lub zakończyć debatę.

Po debacie następuje głosowanie, w którym wszyscy obecni mogą wypowiedzieć się po jednej ze stron.

Na podstawie opracowania Klubu Debat Oksfordzkich, http://www.klubdebatoksfordzkich.uw.edu.pl/zasady/



 

Widzisz jakiś błąd w tekście? Chcesz nas wesprzeć tłumacząc scenariusze i historie na różne języki? Skontaktuj się z nami! Wciąż szukamy wolontariuszy i wolontariuszek, którzy chcą pomóc nam w tłumaczeniach na wszelkie języki. Zmieniajmy wspólnie świat na lepsze! --> hello@exchangetheworld.info


Więcej historii światozmieniaczy i światozmieniaczek: exchangetheworld.info


Materiały opublikowane na Changemaker Tool Kit i ExChange The World są udostępniane na licencji creative commons (BY-NC), możesz więc z nich korzystać do woli! Pamiętaj proszę o podaniu źródła i autora/ki. Jeśli używasz wypracowanych przez nas materiałów do celów komercyjnych, podziel się z nami 10% Twojego zysku. Pozwoli nam to dalej rozwijać projekt i tworzyć kolejne materiały edukacyjne. Możesz to zrobić wspierając naszą akcję crowdfundingową (https://zrzutka.pl/pmcpkg) lub kontaktując się z nami bezpośrednio, zwłaszcza jeśli potrzebujesz faktury (anna@exchangetheworld.info).


bottom of page